طبق قراین و شواهد، کسب و کارهای خانوادگی نسبت به شرکت های غیر خانوادگی از انعطاف پذیری بیشتری برخوردارند و به همین دلیل بحران های اقتصادی در این نوع تجارت ها بیشتر ازهمتایانشان است. در نتیجه بهتر است برنامه ای بلند مدت داشته باشند و تمرکز خود را بر منفعت و میراث نسل بعد معطوف کنند. ارزش های خانواده اغلب ابزاری برای ایجاد یک هویت قوی برای کسب و کار خانوادگی به حساب می‌آید و نقش مهمی برای مدیریت چنین شرکت هایی ایفا می کند.
در یک تحقیق بین المللی که روی ۳۳۶ تجارت خانوادگی انجام شد، از هر چهار مدیر اجرایی (در سطح اعضای بزرگ تر خانواده)، سه نفر عنوان کرده بودند که یکسری ارزش های خانوادگی عملاً نحوه مدیریت کسب و کار را مشخص می کنند. علاوه بر این، نه نفر از ده نفر از این اعضای خانواده گفته بودند که این ارزش ها برای موفقیت اقتصادی و سایر دستاوردهای کسب و کار خانوادگی آنها (مثل تلاش های خیرخواهانه) بسیار مهم است.
ارزش های خانوادگی قوی برای این نوع کسب و کارها بسیار سودمند هستند زیرا می تواند ساختار و پویایی خانواده را تثبیت کند. به همین ترتیب قادر است بر نحوه سازماندهی کسب و کار خانواده و همچنین نحوه کار اعضای خانواده در شرکت تاثیر بسزایی داشته باشد. حدود ۶۵ درصد افراد حاضر در این تحقیق گفته اند که هماهنگی خانواده یکی از چالش های بزرگ شرکت است و به همین دلیل ارزش های تعریف شده می تواند در تحقق این هدف کمک شایانی به کسب و کار خانوادگی کند.
نزدیک به ۹۰ درصد به اهمیت انتقال این ارزش ها از نسلی به نسلی دیگر اشاره کردند و معتقد بودند هر یک از اعضای خانواده که به این ارزش ها پایبند نباشد و آنها را رعایت نکند، نباید در نقش های رهبری شرکت قرار بگیرد. اساساً اکثر والدین دوست دارند فرزندانشان به ارزش های مثبت باور داشته باشند و لذا طبق این تحقیق نیز مشخص شد که خانواده های ثروتمند خیلی علاقه مند هستند ارزش های خود و نحوه مدیریت شرکت را به فرزندانشان منتقل کنند.
یکی از ارزش های مهم در کسب و کار خانوادگی، تصمیم گیری است که نقش مهمی در موفقیت و آینده این نوع شرکت ها ایفا می کند. به عبارتی حس قوی ارزش های شرکت و یک ماموریت تعریف شده می تواند کارمندان را به سمت یک هدف مشترک تحریک کرده و چارچوب مهمی برای تصمیم گیری های کسب و کار به وجود آورد. تجارت هایی که مالکیت خانوادگی دارند اغلب ارزش های قابل توجهی نظیر نوع دوستی، مدیریت، کارآفرینی و سایر باورهای محکمی که منجر به خلق فرهنگی مثبت و مولد می شود، را برای نسل بعد از خود به جا می گذارند. بنابراین واضح است که ارزش ها برای موفقیت ضروری هستند اما وقتی موثر واقع می شوند که به بخشی از ساختار کسب و کار خانوادگی درآیند.
پس اگر برای انسان دوستی ارزش قائل هستید باید با هیئت مدیره خود صحبت کرده و خیریه هایی را انتخاب کنید و تلاش های خیرخواهانه خود را در این راستا آغاز کنید یا شاید هم بخواهید موسسه خیریه خود را راه بیندازید. اگر به دنبال رونق کارآفرینی هستید، برنامه های آموزشی آماده کنید تا این شیوه را در نسل بعد از خود که رهبران آینده کسب و کار خانوادگی خواهند بود، پرورش داده و آنها در این راه تشویق کنید.
بنابراین این تجارت ها برای اینکه بتوانند فرهنگ منحصر به فرد شرکت خود را حفظ کنند باید بر اساس این ارزش ها، کارمندان جدیدی را استخدام کرده و از نظرات و دیدگاه‌های جدید و متفاوت استقبال کنند. برخی اوقات به این ارزش ها اشاره کنید و با ارائه مثال و مدرک به اعضای خانواده و کارمندان نشان دهید که این ارزش ها چه تاثیراتی در تصمیم گیری های شرکت داشته اند.
به هیچ عنوان این ارزش ها را کنار نگذارید چراکه همین ارزش ها باعث قدرت شرکت و خانواده شما شده اند و موفقیت تجارت شما به آنها وابسته است. به طور خلاصه می توان ارزش هایی نظیر احترام متقابل، مسئولیت اجتماعی، پافشاری بر باورها، شوخ طبعی، ریسک پذیری مسئولانه، توجه به نیازهای دیگران، حمایت از جامعه، اهمیت فضای خانوادگی، تاکید بر کیفیت، سخت کوشی و… را به عنوان ارزش های مهمی دانست که در موفقیت کسب و کارهای خانوادگی نقش پر رنگی دارند.
شخصیت های مورد نیاز در کسب و کاری خانوادگی
اغلب گفته می شود که داشتن فرد مناسب برای کسب و کار می تواند به موفقیت یک حرفه منجر شود و به همین دلیل موفقیت کسب و کار خانوادگی تا حد زیادی به توانایی و قابلیت اعضای خانواده برمی‌گردد. بنابراین قرار دادن اعضای مناسب خانواده در موقعیت های شغلی درست، اهمیت زیادی دارد زیرا این افراد تعهد مضاعفی را به شرکت اختصاص می‌دهند. در ادامه ۶ نوع شخصیتی را ذکر کرده ایم که می تواند برای کسب و کار خانوادگی سودمند باشد.
شخصیت واسطه
اختلاف نظر امری طبیعی است و می تواند در هر نوع رابطه ای اتفاق بیفتد. هر چند در کسب و کار خانوادگی که روابط موجود بین اعضای خانواده بسیار پیچیده است می‌تواند تاثیرات مخرب و بدی داشته باشد. به طوری که حتی اختلافات جزئی ممکن است به راحتی فضای خانوادگی و همینطور کسب و کار را مسموم کند. اما یک میانجی یا واسطه به سرعت این اختلافات و تعارضات را شناسایی می کند و برای حل مسالمت آمیز مشکل در فضایی منصفانه قدم بر می دارد. از آنجا که شخص واسطه، به همه امور اشراف دارد می تواند این اختلافات را ریشه یابی کند و به راهکاری برای حل و فصل آن برسد. بنابراین نقش واسطه اهمیت بسزایی برای این نوع مشاغل دارد و می تواند سلامت چنین کسب و کاری را تضمین کند.
شخصیت ریسک پذیر
حسابگری مالی و سودآوری بلند مدت از مزایای شناخته شده کسب و کار خانوادگی به حساب می آید، اما وقتی اعضای خانواده به خاطر حفظ ارث و میراث خود، برای تصمیم گیری های شرکت وقت زیادی صرف می کنند ممکن است با مشکل مواجه شوند. زمان اهمیت زیادی در کسب و کارها دارد و تعلل اعضا برای تصمیم گیری های به موقع می تواند باعث از بین رفتن فرصت های کاری شود. در چنین مواردی وجود یک فرد ریسک پذیر نقطه عطف شرکت محسوب می شود و می تواند اعضای خانواده را برای اتخاذ تصمیمات به موقع و هوشمندانه هدایت کند. تصمیم گیری ها و سرمایه گذاری های درست احتمال بازگشت سرمایه را چند برابر می کند و فرد ریسک پذیر اغلب می تواند فرصت های بالقوه را شناسایی کرده و از آنها کمال استفاده را ببرد.
شخصیت واقع گرا
مدیریت کسب و کار خانوادگی می تواند فرایندی پیچیده و پر دردسر شود چرا که اداره اموری نظیر زنجیره های لجیستیکی، پیگیری مشکلات حقوقی، انجام کارهای دشوار روزمره و در عین حال حفظ ارتباطات عاطفی بین اعضای خانواده قطعاً کار آسانی نیست. اکثر اعضای خانواده تمایل دارند تمام تمرکز خود را روی کسب و کارشان قرار دهند، اما چنین طرز فکری ممکن است تعادل شرکت را به هم بزند و باعث سهل انگاری های فاحش شود. فرد واقع گرا قادر است این تعادل را حفظ کند زیرا می تواند در بزنگاه ها، خودش وارد عمل شده و وظایفی که دیگران از انجام آنها سر باز می زنند را به عهده می گیرند. او می داند که انجام برخی امور خاص ضرورت دارد و اجتناب از انجام آن به ضرر کسب و کار تمام می شود. فرد واقع گرا بر اساس واقعیت ها عمل می کند و می تواند فرشته نجات کسب و کار و خانواده شود زیرا معمولاً سایر اعضا به دنبال آرزوهای بلند پروازانه خود هستند و نمی توانند واقعیت را آنطور که هست، ببینند.
شخصیت رهبر
رهبری کسب و کار خانوادگی معمولاً بر عهده فرد بزرگ‌تر به لحاظ سنی است و این فرد وظیفه سنگینی برای اثبات خود به سایرین دارد. بنابراین نه تنها باید اعتماد بقیه کارمندان را به دست آورد بلکه جلب اعتماد اعضای خانواده نیز اهمیت بسزایی دارد. رهبر بر اساس قابلیت های ذاتی خود باید درک درستی از شرکت داشته باشد و برای تحقق هدف نهایی باید به گونه ای مدیریت کند که هر کس بهترین عملکرد خود را ارائه کند. او باید بداند که حرف رهبر وحی منزل نیست، اما به عنوان رهبر می تواند با دلیل و منطق بقیه را مجاب کند و راهکارهایی برای رسیدن به اهداف ارائه دهد. به یاد داشته باشید که با اینکه هر سازمانی می تواند چندین رهبر را استخدام کند اما در کسب و کارهای خانوادگی، فقط تعداد کمی هستند که برای این کار صلاحیت دارند.
شخصیت خلاق
شرکت های خانوادگی اغلب از روی غرض ورزی برچسب سنتی بودن و عدم تمایل به تغییر می خورند زیرا بسیاری از کسب و کارهای خانوادگی تمرکز خود را روی تولید یکسری کالای منحصر به فرد که برای چندین نسل تولید می شده قرار می دهند و اعضای خانواده معمولاً تمایلی به تغییر این رویه ندارند. با اینکه این روش یک مدل موفقیت آمیز برای بسیاری از خانواده ها به شمار می رود اما دنیای پرتغییر و تحول امروز می تواند جایگاه این شرکت ها را به مخاطره بیندازد. فرد خلاق در شرکت می تواند روح تازه ای به شرکت بدمد و راهکارهایی ارائه کند که آینده شرکت را به طور کامل متحول کند. چنین فردی هر نقش و وظیفه ای که در شرکت (در بخش فروش، حسابداری، مدیریت و…) بر عهده بگیرد می تواند باعث ایجاد تغییر و تحول در آن بخش شود.
شخصیت قهرمان خانواده
تاثیر کسب و کارهای خانوادگی روی اقتصاد جهانی برای همه مشخص است و موفقیت آن را می توان به عامل مهمی نسبت داد که در کسب و کارهای دیگر وجود ندارد و آن وجود خانواده است. عنصر خانواده و ویژگی‌های منحصر به فرد آن با تاثیرات مثبت و منفی، همان عاملی است که یک کسب و کار خانوادگی را قدرتمند می سازد. با اینکه اعضای خانواده زیر فشار مداوم مشکلات کسب و کار هستند اما قهرمان خانواده سعی می کند در حالیکه همه افراد تمرکز خود را روی اداره کسب وکار قرار داده اند، عنصر خانواده را حفظ و پرورش دهد و اجازه ندهد مورد غفلت قرار بگیرد.
قهرمان خانواده همیشه به طور مستقیم در شرکت مشارکت ندارد، اما باور او که خانواده همیشه حرف اول را می زند و تلاش او برای دور هم نگه داشتن خانواده، باعث می شود حمایت زیادی از کسب و کار صورت گیرد. این فرد می تواند عموی خانواده باشد که یک مهمانی برپا می کند یا مادر خانواده باشد که همه اعضای خانواده را برای صرف شام دور هم جمع می کند. قهرمان خانواده در واقع عنصر نانوشته مهم یک کسب و کار خانوادگی به حساب می آید.
